Literatura i źródła o Bibliotece Polskiej w Paryżu
Artykuły na temat historii i zbiorów Biblioteki Polskiej
Casimir Pierre Zaleski, Biblioteka Polska w Paryżu
Tekst autorstwa Prezesa Towarzystwa Historyczno-Literackiego i Dyrektora Biblioteki Polskiej w Paryżu C.P. Zaleskiego, w przekładzie Krzysztofa Rutkowskiego, na temat historii Biblioteki z podziałem na cztery okresy:
1. Od 1838 do 1893 roku, kiedy Towarzystwo Historyczno-Literackie oraz intytucje poprzedzające jego powstanie sprawowały pieczę nad Biblioteką.
2. Od 1893 do 1946 roku, kiedy funkcjonowanie Biblioteki Polskiej zapewniała Polska Akademia Umiejętności, która stała się zresztą właścicielem Biblioteki.
3. Od 1946 do 1989 roku, kiedy reaktywowane Towarzystwo Historyczno-Literackie podjęło swe prace i od nowa sprawowało pieczę nad Biblioteką.
4. Od roku 1989 do dzisiaj.
Witold Chmielewski, W trosce o narodowy i niezależny charakter Biblioteki Polskiej w Paryżu w czasie drugiej wojny światowej, Rocznik Komisji Nauk Pedagogicznych, tom LXVI, 2013: 15–32
Abstrakt:
Biblioteka Polska w Paryżu jest instytucją, która w okresie zaborów znacząco przyczyniała się do utrzymania polskiej kultury i ducha narodowego. W okresie międzywojennym Biblioteka Polska organizowała działalność naukową, wykłady, wystawy, była ważnym ośrodkiem życia polskiego we Francji. Opiekę nad Biblioteką Polską sprawowała Polska Akademia Umiejętności w Krakowie. Okupacja niemiecka w Paryżu doprowadziła do zamknięcia Biblioteki. Najcenniejsza część jej zbiorów została ukryta na południu Francji. W trosce o pełną ochronę zbiorów postulowano o ich ewakuację do Stanów Zjednoczonych. Po wycofaniu się Niemców z Paryża, budynek, znacząco zniszczony, został odbudowany i odrestaurowany przy dużym wsparciu rządu polskiego na uchodźstwie. Wznowiono przedwojenną działalność Biblioteki Polskiej, w szczególności związaną z organizowaniem wykładów i spotkań, muzealnictwem, wystawami sztuki, rozwijaniem studiów nad kulturą polską wśród młodzieży francuskiej. Jednocześnie podjęto działania, które mimo złożonych uwarunkowań politycznych i międzynarodowych, doprowadziły do uzyskania przez Bibliotekę Polską niezależności od ówczesnych władz w Warszawie, prowadząc jednocześnie do jej dalszego rozwoju na rzecz kultury polskiej na emigracji i w kraju. Biblioteka Polska w Paryżu nadal oferuje swoje cenne zbiory i działalność na rzecz zacieśniania więzi między Polską a Francją.
Witold Chmielewski, Wyższe Studium Polskie przy Bibliotece Polskiej w Paryżu w 1945 roku, Biuletyn Historii Wychowania 2016 (34)
Abstrakt:
Po zakończeniu okupacji niemieckiej Paryża, w polskim środowisku emigracyjnym we Francji zrodził się pomysł, aby zintensyfikować propagowanie polskiej kultury i wiedzy o Polsce wśród młodych Polaków i Francuzów. Koncepcja ta była realizowana w Bibliotece Polskiej w Paryżu w ramach cyklu wykładów zorganizowanych przez Zakład Naukowy YMCA we Francji pod koniec 1944 roku. Sukces wykładów zachęcił Bibliotekę Polską do uruchomienia Kolegium Polskiego w celu udostępnienia młodzieży polskiej, studiującej i pracującej w Paryżu, dorobku polskiej nauki i kultury oraz przygotowania młodych ludzi do pracy w Polsce. Program nauczania został opracowany i zgodnie z oczekiwaniami, a działalność Kolegium została sfinansowana przez YMCA. Dyrektorem Kolegium został dr Wacław Grzybowski, były ambasador Polski w ZSRR. Wśród wykładowców byli wybitni intelektualiści: dr Augustyn Jakubisiak, Franciszek Pułaski, Zygmunt Dygat, Irena Gałęzowska, Wieńczysław d’Ercville i wielu innych. Kolegium cieszyło się dużą popularnością wśród studentów. Zmieniająca się sytuacja polityczna w Polsce położyła kres obiecującym działaniom Kolegium. Do pewnego stopnia było ono kontynuowane na Katolickim Uniwersytecie Paryskim (Institut Catholique de Paris). Od 1945 r. Uniwersytet gościł w nim Ośrodek Slawistyki, gdzie powstała Sekcja Polska (Sekcja Poloneza).