Zbiory numizmatyczne Towarzystwa Historyczno-Literackiego/Biblioteki Polskiej w Paryżu obejmują ponad 1000 obiektów, to głównie medale i medaliony. Już od momentu powstania Biblioteki w 1838 roku numizmaty stanowiły istotną część jej kolekcji, jednak w czasie drugiej wojny światowej zostały wywiezione do Niemiec i zaginęły.
W swym dzisiejszym kształcie kolekcja numizmatyczna tworzona była głównie po 1945 roku. Składają się na nią numizmaty przekazane w darach przez członków THL oraz te z kolekcji zlokalizowanego w Bibliotece Muzeum Adama Mickiewicza, które udało się ocalić w czasie drugiej wojny światowej.
Towarzystwo Przyjaciół Biblioteki Polskiej w Paryżu w 2018 roku, w ramach programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, zrealizowało projekt częściowej digitalizacji i udostępnienia kolekcji numizmatycznej Biblioteki, dzięki któremu najważniejsze obiekty ze zbiorów zostały utrwalone i udostępnione online. Projekt, także w ramach programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, był kontynuowany w 2020 roku. Udokumentowano kolejnych kilkadziesiąt medali, a część z nich została opublikowana w galerii online.
ZOBACZ GALERIĘ MEDALI I MEDALIONÓW »
Numizmaty z kolekcji BPP przed drugą wojną światową
W 1939 roku zbiór numizmatów Biblioteki Polskiej w Paryżu liczył około 1700 obiektów. Były wśród nich dary księcia Adama Jerzego Czartoryskiego, Władysława Potockiego, Juliana Ursyna Niemcewicza, Ludwika Platera, Teodora Morawskiego, generała Henryka Dembińskiego, generała Karola Kniaziewicza, Henri Schmidta, Wiktora Zienkowicza, Towarzystwa Dobroczynności Dam Polskich oraz senatora Macieja Wodzińskiego. Ten zapisał Bibliotece Polskiej swoją bogatą kolekcję numizmatyczną: 1108 monet i medali, w tym 50 złotych i 672 srebrnych. Zbiór, przekazany Bibliotece na mocy testamentu w 1850 roku, tworzony był przez Wodzińskiego na modłę XVIII-wieczną, a więc bardziej uniwersalną – łączył monety, medale, żetony i być może także pieniądze papierowe. Sięgał czasów antyku do połowy XIX wieku.
Wśród znamienitych darczyńców byli także Adam Mickiewicz, Julian Fontana, Leon Urmowski oraz wielu innych. W 1903 roku Władysław Mickiewicz przekazał Bibliotece Polskiej w Paryżu kolekcję należącą do swojego ojca, Adama. Jej numizmatyczna część jest wśród najważniejszych zbiorów Biblioteki Polskiej.
Dary przyjmowano do chwili wybuchu drugiej wojny światowej. W październiku 1940 roku, kilka miesięcy po wkroczeniu Niemców do Paryża, kolekcja numizmatyczna Biblioteki Polskiej została zapieczętowana i wywieziona przez Niemców. Jej dalsze losy nie są znane.
W archiwach Towarzystwa Historyczno-Literackiego/Biblioteki Polskiej w Paryżu odnaleźć można cząstkowe spisy monet i medali należących do tej, zaginionej dziś, kolekcji. Jako jedyne w całości zachowały się medale i medaliony ze zbiorów Muzeum Adama Mickiewicza.
Tworzenie kolekcji numizmatycznej po 1945 roku
Po zakończeniu wojny kolekcję zaczęto tworzyć na nowo. Franciszek Pułaski, ówczesny dyrektor Biblioteki Polskiej w Paryżu, wystosował apel o przekazywanie numizmatów. Dzięki hojności i ofiarności wielu rodaków, członków THL, kolekcjonerów i artystów, którzy odpowiedzieli na apel dyrektora, kolekcja liczy dziś około 1000 obiektów. Są to monety, medale polskie i obce, medaliony, banknoty, odznaczenia, odbitki i tłoki pieczętne.
Julian Ursyn Niemcewicz pisał w Odezwie Wydziału Historycznego do współziomków w 1838 roku : „Archiwum Wydziału, biblioteka i wszelkie jego zbiory, tak w Paryżu zgromadzone, jak z gron postronnych przesyłane, a dziś na ziemi obcej bezpieczniejsze jak na rodzinnej, stają się i są własnością narodową…”.
Sprawując pieczę nad zbiorem i systematycznie go rozszerzając, Towarzystwo Historyczno-Literackie/Biblioteka Polska w Paryżu kontynuuje tę tradycję.
